Sprzedaż nieruchomości nabytej w spadku jest możliwa dopiero po uregulowaniu kwestii dziedziczenia. Aby potwierdzić prawo własności, spadkobiercy muszą uzyskać jeden z dwóch dokumentów: akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza lub postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Oba potwierdzają, kto jest prawnym właścicielem majątku po zmarłym, ale różnią się procedurą, czasem oczekiwania i kosztami. Wybór odpowiedniego rozwiązania ma duże znaczenie – może znacząco przyspieszyć lub opóźnić sprzedaż nieruchomości. W poniższym artykule wyjaśniamy, czym różni się akt poświadczenia dziedziczenia od postanowienia sądu i kiedy warto skorzystać z każdej z tych opcji.
Akt poświadczenia dziedziczenia vs postanowienie sądu – podstawowe różnice
Choć oba dokumenty mają taką samą moc prawną, różnią się trybem wydania i przebiegiem postępowania. Akt poświadczenia dziedziczenia można uzyskać szybciej, ale nie zawsze jest to możliwe – w niektórych sytuacjach konieczna będzie droga sądowa. Sprawdź, co musisz wiedzieć o prawie o notariacie.
Co to jest akt poświadczenia dziedziczenia?
Akt poświadczenia dziedziczenia to dokument sporządzany przez notariusza, który potwierdza, kto nabył spadek po zmarłym. Sporządzany jest na podstawie protokołu dziedziczenia podpisanego przez wszystkich spadkobierców w obecności notariusza. Jego treść ma taką samą moc prawną jak postanowienie sądu – stanowi podstawę do wpisu nowego właściciela w księdze wieczystej.
Bez tego sprzedaż nieruchomości z trudnym stanem prawnym jest niemożliwa.
Co to jest postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku?
Postanowienie sądu to orzeczenie wydawane w wyniku postępowania spadkowego prowadzonego przez sąd rejonowy, wydział cywilny. Sąd na podstawie wniosku i zebranych dowodów ustala, kto dziedziczy po zmarłym, w jakich częściach i na jakiej podstawie – testamentu lub ustawy. Procedura ta jest dłuższa niż notarialna, ale niekiedy konieczna, np. w przypadku sporów między spadkobiercami lub braku zgody co do treści testamentu.
Procedura uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia
Uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia jest prostsze i szybsze niż postępowanie sądowe, jednak wymaga spełnienia kilku warunków formalnych. Potem sprzedaż mieszkania ze spadku jest możliwa dużo szybciej, gdyż to prostsza procedura.
Rola notariusza w sporządzaniu aktu poświadczenia dziedziczenia
Notariusz sporządza protokół dziedziczenia, w którym spadkobiercy składają oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Na tej podstawie wydaje akt poświadczenia dziedziczenia, który jest rejestrowany w centralnym Rejestrze Spadkowym. Cała procedura odbywa się podczas jednej wizyty, jeśli między spadkobiercami panuje zgoda i nie ma wątpliwości co do kręgu dziedziczenia.
Kiedy notariusz nie może sporządzić aktu?
Notariusz nie może sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia, jeśli istnieje spór między spadkobiercami, brak jest pełnej zgody wszystkich stron, testament budzi wątpliwości lub nie ma pewności co do stanu rodzinnego spadkodawcy. W takich sytuacjach konieczne jest przeprowadzenie postępowania sądowego.
Jakie dokumenty są wymagane?
Do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia potrzebne są: odpis aktu zgonu spadkodawcy, dokumenty potwierdzające pokrewieństwo (akty urodzenia, małżeństwa), testament – jeśli istnieje – oraz oświadczenia spadkobierców. Notariusz może również poprosić o numer księgi wieczystej nieruchomości, jeśli spadek obejmuje mieszkanie lub dom.
Procedura sądowego stwierdzenia nabycia spadku
Postępowanie sądowe jest nieco bardziej skomplikowane, ale zapewnia rozstrzygnięcie w przypadkach spornych.
Jak złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Wniosek składa się do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Może to zrobić każdy ze spadkobierców lub osoba mająca interes prawny, np. wierzyciel. Wniosek powinien zawierać dane uczestników, wskazanie spadkodawcy, uzasadnienie żądania oraz dowody potwierdzające prawo do spadku.
Rola sądu rejonowego i wydziału cywilnego
Sąd rejonowy, wydział cywilny, prowadzi postępowanie w trybie nieprocesowym. Sędzia ustala, kto jest spadkobiercą, w jakiej części dziedziczy i czy istnieje testament. Jeśli dokument ten budzi wątpliwości lub został podważony, sąd może powołać świadków lub biegłych. Po zakończeniu postępowania wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
Jakie są wymagane dowody i dokumenty?
Do wniosku należy dołączyć: odpis aktu zgonu, dokumenty potwierdzające pokrewieństwo, ewentualny testament, a także wykaz majątku wchodzącego w skład spadku. Jeśli spadkobiercy mieszkają w różnych miejscowościach, sąd może żądać ich adresów i oświadczeń.
Porównanie – akt poświadczenia dziedziczenia a postanowienie sądu
Oba dokumenty potwierdzają nabycie spadku, ale różnią się sposobem ich uzyskania i czasem oczekiwania. Wybór między nimi zależy od sytuacji rodzinnej, stopnia zgodności między spadkobiercami oraz rodzaju majątku.
Podobieństwa i różnice w mocy prawnej
Zarówno akt poświadczenia dziedziczenia, jak i postanowienie sądu mają tę samą moc prawną – potwierdzają nabycie spadku i umożliwiają wpis nowego właściciela do księgi wieczystej. Różnica polega wyłącznie na sposobie ich uzyskania i szybkości procedury. Akt notarialny jest rejestrowany natychmiast, natomiast postanowienie sądu wymaga uprawomocnienia, co może potrwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Korzyści i wady każdej metody
Zaletą aktu poświadczenia dziedziczenia jest szybkość – często można go uzyskać w ciągu jednego dnia. Wadą jest natomiast ograniczenie do sytuacji, w których nie ma sporów i wszyscy spadkobiercy są zgodni. Postępowanie sądowe daje większe bezpieczeństwo prawne w przypadku konfliktów, ale wymaga więcej czasu i często wiąże się z dodatkowymi kosztami.
Kiedy wybrać drogę notarialną, a kiedy sądową?
Drogę notarialną warto wybrać, gdy między spadkobiercami panuje zgoda, spadek jest prosty i nie ma wątpliwości co do testamentu. Postępowanie sądowe natomiast jest konieczne w przypadku sporów, braku kontaktu z częścią spadkobierców lub wątpliwości co do autentyczności dokumentów. Dla osób planujących sprzedaż odziedziczonej nieruchomości kluczowe znaczenie ma czas – dlatego jeśli to możliwe, akt poświadczenia dziedziczenia jest rozwiązaniem, które najszybciej otwiera drogę do transakcji.
